آشنایی با نحوه تزیق بوتاکس و کاربرد های آن
بوتاکس نوعی سم بوتولینوم است که این سم از حدود 2 قرن پیش توسط دانشمندان شناسایی شده و دریافتند که این سم بسیار مهلک و کشنده می باشد. منتها کاربردهای آن در پزشکی از حدود 40 تا 50 سال قبل مورد توجه قرار گرفته است و در سال 1990 یعنی تقریبا 30 سال قبل جنبه های درمانی بوتاکس برای اسپاسم های عضلانی، مورد تائید FDA ( سازمان غذا و دارو آمریکا) قرار گرفت. از سال 2002 میلادی یعنی حدود 18 سال قبل کاربردهای زیبایی بوتاکس توسط FDA مورد تائید قرار گرفته است.
جنبه های درمانی بوتاکس شامل طیف بسیار وسیع و گسترده ای در تمام رشته های پزشکی می شود. از جمله اسپاسم های عضلانی، اسپاسم ناحیه گردن( تورتیکولی)، کاربردهایی که در زمینه اورولوژی دارد و در بیمارانی که دچار اسپاسم مثانه هستند کاربرد دارد، در رشته جراحی عمومی برای درمان فیشر مقعد می تواند مورد استفاده قرار گیرد، برای درمان میگرن نیز می توان از بوتاکس استفاده کرد، برای کاهش تعریق در ناحیه زیربغل کف دست و پا نیز کاربرد دارد. اما بحث امروز ما عمدتا راجع به کاربردهای بوتاکس در حوزه زیبایی خواهد بود.
انواع کاربردهای تزریق بوتاکس
همانطور که اشاره شد بوتاکس نوعی سم است ولی مطلقا جای نگرانی ندارد زیرا زمانی که این دارو به صورت موضعی تزریق می شود صرفا در نقطه ای که تزریق می شود، می تواند باعث فلج موقت عضلات حرکتی شود و چین و چروک و خطوط زائد را برطرف کند و مطلقا در بدن پخش نمی شود و ایجاد مسمومیت نمی کند.
- کاربرد بوتاکس در ناحیه صورت عمدتا در یک سوم فوقانی صورت انجام می شود و برای چین و چروک پیشانی و خط اخم و چین های پنجه کلاغی که در ناحیه کنار چشم می باشد، مورد استفاده قرار می گیرد.
- البته از بوتاکس برای چین های ریزی که روی بینی ایجاد می شود تحت عنوان (Bunny line) یا خطوط خرگوش هم می توان استفاده کرد.
- برای درمان لبخند لثه نما یا (Gummy Smile) نیز می توان از بوتاکس استفاده کرد.
- برای خطوط ریز دور دهان نیز از بوتاکس استفاده می شود.
- برای چین ها و باندهایی که در ناحیه گردن وجود دارد می توان از بوتاکس استفاده کرد.
- گاها برای لیفت خیلی خفیف در ناحیه میانی صورت هم می توان از بوتاکس استفاده کرد.
*تمام موارد بیان شده کاربردهای حرفه ای بوتاکس هستند!
تزریق بوتاکس و اثرات آن
نکته بسیار مهم در مورد تزریق بوتاکس و اثرات آن، این است که بوتاکس بر روی خطوط داینامیک یعنی خطوطی که در حال حرکت ایجاد می شود، موثر است. بنابراین اگر کسی دارای خط های عمیق و خط های استاتیک و ثابت در چهره اش باشد نباید توقع داشته باشد که با تزریق بوتاکس آن خطوط برطرف شود گرچه ممکن است یک مقدار بوتاکس کمک کند که خطوط کمتر به نظر برسند، اما عمده اثر بوتاکس در مورد خطوطی است که در اثر حرکت عضلات ایجاد می شوند.
بهترین سن برای تزریق بوتاکس
یکی از سوالات رایجی که بیماران محترم می پرسند این است که سن تزریق بوتاکس چه زمانی است؟ آیا محدودیتی از نظر سنی برای تزریق بوتاکس وجود دارد یا خیر؟ حداقل و حداکثر سنی که می شود بوتاکس را تزریق کرد چه زمانی است؟
اولا اینکه بستگی به شرایط بیمار دارد. برخی از افراد در سنین جوانی خطوط چهره بسیار فعال و Dynamic و عمیقی دارند، طبیعتا این افراد می توانند کاندید مناسبی برای تزریق بوتاکس باشند و برخی از افراد در سنین بالا نیز خطوط چهره بسیار کمی دارند. ولی آنچه که مسلم است، در افراد زیر 20 سال توصیه به تزریق بوتاکس نمی شود. در افراد بالای 70 سال نیز ترجیحا از بوتاکس باید کمتر استفاده کرد زیرا در این افراد، شلی و افتادگی پوست به قدری زیاد است که ممکن است بوتاکس اثرات معکوس داشته باشد و به فرض در ناحیه پیشانی به جای اینکه باعث برطرف شدن خطوط پیشانی شود، باعث افتادگی ابروها شود. بنابراین سن ایده آل برای بوتاکس، سن بین 30 تا 60 سالگی می باشد.
چه کسانی نباید بوتاکس تزریق کنند؟
- در پاسخ به اینکه در چه مواردی بوتاکس نباید استفاده کرد و در چه بیمارانی ممنوعیت دارد باید گفت در افرادی که سابقه واکنش حساسیتی و واکنش آلرژیک به بوتاکس دارند یعنی قبلا یک بار بوتاکس تزریق کرده اند و دچار واکنش آلرژیک شدید شده اند، در این افراد ممنوعیت دارد و نباید بوتاکس تزریق شود.
- در یک گروه از بیماران مبتلا به بیماری های عصبی- عضلانی نباید بوتاکس تزریق شود. که شامل بیماری Myasthenia gravis, ALS, Eaton Lambert است. در بیماران مبتلا به MS، به خصوص از نوع حرکتی و به خصوص در فاز فعال بیماری ترجیحا نباید از بوتاکس استفاده شود.
- از دیگر ممنوعیت های تزریق بوتاکس در زمان بارداری و هنگام شیردهی است.
انواع برندهای بوتاکس
- راجع به انواع برندهای بوتاکس که در بازار موجود است، اولین بوتاکسی که در جهان مجوز گرفت و برای انجام جراحی های زیبایی مورد استفاده قرار گرفت، خود برند Botox است که با حرف B ( بی بزرگ انگلیسی) نوشته می شود و ساخت کمپانی آلرگان آمریکا می باشد که متاسفانه در ایران موجود نیست. بوتاکس دیگری که مورد تائید سازمان غذا و دارو آمریکا می باشد به نام دیسپورت (Dysport) است که مارک شناخته شده ای است که خوشبختانه در ایران موجود است و ساخت کشور انگلستان می باشد.
- برند دیگری که مورد تائید FDA می باشد، مارک زئومین (Xeomin) است. حسنی که نسبت به بقیه بوتاکس ها دارد این است که نیاز به نگه داری در یخچال ندارد و در دمای محیط و اتاق نیز می توان از آن نگه داری کرد.
- از برندهای دیگری که برای بوتاکس وجود دارد نورونوکس (Neuronox) می باشد که کره ای است.
- برند دیگری که در بازار ایران موجود است مسپورت (Masport ) است که ساخت کشور ایران می باشد و چندسالی است که مورد استفاده قرار می گیرد.
- برندهای متفرقه دیگری نیز وجود دارد تحت نام های Canitox، Dermatox، Jolietox و Linurase و مارک های بسیار دیگری که در بازار ارائه می شوند.
هر یک از این بوتاکس ها به صورت دوزاج های مختلف و پک های مختلف قابل ارائه می باشند برای مثال دیسپورت 300 واحدی و 500 واحدی در بازار موجود است. یا Neuronox به صورت 50 ، 100 یا 200 واحدی که معمولا برای دیسپورت اگر 500 واحدی باشد برای سه نفر قابل استفاده است و اگر 300 واحدی باشد برای دو نفر مورد استفاده قرار می گیرد. بوتاکس ها به صورت پودر خشک هستند و لازم است قبل از اینکه تزریقی انجام شود با یک حجم مناسبی از سرم نرمال سالین یا سرم نمکی آنها را رقیق کرد.
نحوه تزریق بوتاکس
راجع به نحوه تزریق بوتاکس، معمولا برای انجام بوتاکس نیاز به استفاده از کرم های بی حس کننده مانند زایلاپی یا EMLA نیست. به این دلیل که به ندرت باعث کاهش درد می شود. شاید چیزی که بیشتر کمک می کند استفاده موضعی از یخ بلافاصله قبل از تزریق می باشد.
بوتاکس را قبل از تزریق با استفاده از سر سوزن های بسیار ظریف و پس از اینکه محل تزریق ضدعفونی شد در نقاطی که پزشک از قبل تعیین کرده و میداند عضلات حرکتی در آن نواحی بیشترین فعالیت را دارد، تزریق انجام می شود. معمولا مدت زمان تزریق بوتاکس بین 5 تا 10 دقیقه طول می کشد.
بلافاصله پس از تزریق بوتاکس
بلافاصله بعد از تزریق بوتاکس توصیه می شود بیماران عزیز برای حدود نیم ساعت از کمپرس سرد یا آیس پک استفاده کنند. که کمک می کند تا درد محل تزریق کم شود و هم احتمال کبودی را کاهش می دهد. اثر بوتاکس هیچ گاه بلافاصله خود را نشان نمی دهد. حداقل 48 سال طول می کشد تا اثرات بوتاکس آغاز شود و ظرف 2 هفته یعنی حدود 14 روز حداکثر اثر خود را نشان خواهد داد.
مراقبت های بعد از تزریق بوتاکس
معمولا به بیماران توصیه می شود تا 4 ساعت نخوابند و سرخود را کاملا خم نکنند و از شستشوی نواحی که تزریق صورت گرفته امتناع کنند. انجام فعالیت های ورزشی شدید بلافاصله بعد از تزریق بوتاکس توصیه نمی شود. برخی از مولفین توصیه می کنند که بیماران بلافاصله بعد از تزریق بوتاکس سفر هوایی و پرواز نداشته باشند. معمولا روز بعد از تزریق بوتاکس ممنوعیت و محدودیتی وجود ندارد.
مدت زمان ماندگاری بوتاکس
ماندگاری اثر بوتاکس بستگی به این دارد که چقدر عضلات میمتیک بیمار قوی باشد و به نوع خود دارو بستگی دارد. اما معمولا بین 3 تا 6 ماه ماندگار است. بنابراین به بیمارانی که داوطلب تزریق بوتاکس هستند توصیه می شود در سال بین دو تا سه بار برای تزریق بوتاکس مراجعه کنند
عوارض تزریق بوتاکس
نکته بسیار مهمی که وجود دارد این است که حتما برای تزریق بوتاکس به پزشک مراجعه کنید. گرچه یک طیف بسیار وسیعی از پزشکان محترم از رشته های مختلف و حتی غیرمرتبط با رشته زیبایی اقدام به تزریق بوتاکس می کنند ولی متاسفانه تعداد زیادی از افراد غیرپزشک و فاقد صلاحیت نیز تزریق بوتاکس را انجام می دهند. در وهله اول توصیه می شود حتما به پزشک مراجعه کنید به پزشکی که متخصص باشد و سابقه وی شناخته شده باشد و شما از نحوه تهیه دارو نیز مطمئن باشید.
عوارض تزریق بوتاکس شامل :
- شایع ترین عارضه کبودی در ناحیه تزریق و به ندرت ممکن است هماتوم یا خون مردگی ایجاد کند. به خصوص در افرادی که سابقه مصرف آسپرین یا داروهای ضد انعقادی دارند این عارضه بیشتر دیده می شود. خوشبختانه عارضه هماتوم و کبودی موقت و گذرا است و در طی چند روز برطرف می شود.
- دومین عارضه ممکن است آلرژی و حساسیت باشد که می تواند به صورت بسیار خفیف و جزئی و در حد یک قرمزی و تورم در ناحیه تزریق یا اطراف چشم خود را نشان دهد و یا در موارد بسیار نادری می تواند به صورت واکنش های آلرژیک بسیار شدید و خطرناک باشد که بیمار حتما باید به پزشک مراجعه کند و تحت درمان قرار گیرد.
- عارضه دیگر افتادگی ابرو می باشد. افتادگی ابرو بیشتر در افراد سالمند و افرادی که دچار شلی و افتادگی عضلات پیشانی و ناحیه ابرو هستند دیده می شود و همینطور کسانی که اخم خیلی قوی دارند بیشتر دچار عارضه افتادگی ابرو می شوند.
- افتادگی پلک زمانی رخ می دهد که یک پلک یا هر دو پلک به صورت نیمه باز قرار می گیرد و این جزء عوارض تزریق بوتاکس می باشد. خوشبختانه هر دوی این عوارض (افتادگی ابرو و افتادگی پلک) موقت هستند و بعد از دو تا سه ماه برطرف می شوند. برای افتادگی پلک دارو و قطره چشمی نیز وجود دارد که می تواند کمک کند تا این عارضه برطرف شود.
- از عوارض دیگر بوتاکس که معمولا به نحوه تزریق بوتاکس بستگی دارد می تواند استرابیسم باشد که ممکن است باعث انحراف یک یا هر دو چشم شود که جزء عوارض نادر است اما بسیار نگران کننده است ولی خوشبختانه این عارضه نیز پس از مدتی برطرف می شود و از بین می رود.
- از عوارض نسبتا شایع تزریق بوتاکس سردرد می باشد
تمام عوارضی که بیان شد بخشی بستگی به نحوه تزریق بوتاکس توسط پزشک دارد و بخش دیگر مربوط به نوع دارو می باشد و بخشی دیگر مربوط به مراقبت بیمار می باشد.
راه های ارتباطی با دکتر محسن اسدی جراح پلاستیک و زیبایی در تهران:
- آدرس مطب: تهران، قیطریه، پايين تر از اتوبان صدر، بلوار كاوه، نبش كوچه مطلبی نژاد، پلاك 21
- شماره های تماس: (021) 22617680- (0919) 9110344
- پست الکترونیکی:info@drmohsenasadi.com
